Dikilitaşlar, antik Mısır’da “tekhenu” olarak adlandırılan, genellikle tek parça taşlardan yontulmuş, dört yüzlü ve tepeleri piramit şeklinde biten anıtlardır. Başlangıçta Mısır’da Güneş Tanrısı Ra’yı onurlandırmak için tapınakların girişlerine dikilen bu yapılar, zamanla dünyanın farklı bölgelerine taşınmış ve çeşitli kültürlerde önemli semboller haline gelmiştir.
Dikilitaşların Tarihi ve Özellikleri
Antik Mısır’da MÖ 2649 – MÖ 2150 yılları arasında inşa edilmeye başlanan dikilitaşlar, genellikle kırmızı granitten yapılmış ve üzerlerine hiyeroglif yazılar işlenmiştir. Bu yazılar, dönemin önemli olaylarını, zaferlerini veya firavunların başarılarını anlatır. Dikilitaşların yüksekliği başlangıçta 3,5 metre iken, zamanla 20 metreyi aşan örnekleri de yapılmıştır. Tepeleri genellikle altın veya elektron gibi metallerle kaplanarak güneş ışığını yansıtmaları sağlanmıştır.
Dünyadaki Önemli Dikilitaşlar ve Yerleri
Günümüzde bilinen 26 antik Mısır dikilitaşı bulunmaktadır ve bunların birçoğu farklı ülkelere taşınmıştır. İşte bazı önemli dikilitaşlar ve bulundukları yerler:
- Kahire, Mısır: Heliopolis’te bulunan ve hala yerinde duran en eski dikilitaşlardan biri, Firavun Senusret I tarafından MÖ 1950 civarında dikilmiştir.
- Luksor, Mısır: Karnak Tapınağı ve Luksor Tapınağı’nda bulunan dikilitaşlar, Firavun II. Ramses tarafından inşa edilmiştir. Bunlardan biri sonradan Fransa’ya taşınmıştır.
- İstanbul, Türkiye: Sultanahmet Meydanı’nda bulunan Theodosius Dikilitaşı, MÖ 1490’da Firavun III. Thutmosis tarafından Karnak Tapınağı’nın önüne diktirilmiştir. MS 357’de Roma İmparatoru II. Constantius tarafından İskenderiye’ye, 390 yılında ise İmparator I. Theodosius tarafından İstanbul’a getirilmiştir.
- Paris, Fransa: Concorde Meydanı’nda bulunan Luksor Dikilitaşı, Firavun II. Ramses tarafından inşa edilmiştir ve 19. yüzyılda Mısır’dan Fransa’ya getirilmiştir.
- Londra, İngiltere: Thames Nehri kıyısında yer alan “Kleopatra’nın İğnesi” olarak bilinen dikilitaş, Firavun III. Thutmosis dönemine aittir ve 19. yüzyılda Londra’ya getirilmiştir.
- New York, ABD: Central Park’ta bulunan ve yine “Kleopatra’nın İğnesi” olarak adlandırılan dikilitaş, Firavun III. Thutmosis dönemine aittir ve 1881 yılında New York’a getirilmiştir.
- Washington, ABD: Washington Anıtı olarak bilinen yapı, Mısır dikilitaşlarından esinlenerek 1884 yılında tamamlanmıştır. Ancak, bu dikilitaş antik Mısır kaynaklı değildir.
- Roma, İtalya: Roma, Mısır dışındaki en fazla dikilitaşa ev sahipliğini yapan şehirdir. Bunlardan en ünlüsü, Aziz Petrus Meydanı’nda bulunan ve MÖ 10 yılında Augustus tarafından Mısır’dan getirilen dikilitaştır.
Dikilitaşların Taşınması ve Önemi
Antik dönemde dikilitaşların taşınması son derece zorlu bir süreçti. Tonlarca ağırlığındaki bu anıtlar, özel olarak tasarlanmış gemilerle taşınır ve yeni yerlerine dikilirdi. Dikilitaşların farklı coğrafyalara taşınması, Mısır kültürünün ve mimarisinin dünya genelinde tanınmasına katkı sağlamıştır. Ayrıca, bulundukları şehirlerde gücü, zaferi ve kalıcılığı simgelemiştir.
Sonuç olarak, dikilitaşlar sadece Mısır’ın değil, dünya tarihinin de önemli anıtlarıdır. Farklı kültürlerde farklı anlamlar yüklenilen bu yapılar, bulundukları şehirlerin tarihine ışık tutmaya devam etmektedir.
© 2025, Bedri Yılmaz.
BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International
