Kocatepe Faciası
TCG Kocatepe Olayı: 1974 Kıbrıs Harekâtı’nda Trajik Dost Ateşi Vakası
Türk Deniz Kuvvetleri tarihinin en trajik olaylarından biri olan TCG Kocatepe Olayı, 21 Temmuz 1974 tarihinde, Kıbrıs Harekâtı’nın ikinci gününde meydana gelmiş ve bir Türk savaş gemisinin, Türk Hava Kuvvetleri tarafından dost ateşiyle batırılmasıyla sonuçlanmıştır. Bu olay, yalnızca teknik bir hata değil, aynı zamanda savaş ortamında yaşanabilecek koordinasyon eksikliklerinin nasıl dramatik sonuçlar doğurabileceğinin de somut bir örneğidir.
Gemi Hakkında Genel Bilgi
TCG Kocatepe (D-354), II. Dünya Savaşı sonrası Amerikan donanmasında hizmet vermiş olan USS Harwood (DD/DDE-861) adlı Gearing sınıfı bir muhriptir.
Bu gemi, 17 Aralık 1971 tarihinde Türk Deniz Kuvvetlerine devredilmiş ve “TCG Kocatepe” adıyla hizmete alınmıştır. Gearing sınıfı muhripler, yüksek hızları ve deniz muharebelerindeki manevra kabiliyetleri ile dönemin en önemli destroyerlerinden biri olarak kabul edilmekteydi.
Olayın Seyri: 21 Temmuz 1974
1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında, Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmayı’na ulaşan istihbarat, Yunanistan’dan Baf limanına doğru hareket eden bir deniz konvoyunun askerî malzeme taşıdığını bildirmekteydi. Bu bilgi üzerine, Kıbrıs açıklarında görev yapan TCG Adatepe (D-353), TCG Kocatepe (D-354) ve TCG Mareşal Fevzi Çakmak (D-349)adlı üç Türk savaş gemisine, bu konvoyu önleme görevi verildi.
Askerî harekât planına göre, hava kuvvetleri Yunan konvoyuna yönelik ilk saldırıyı gerçekleştirecek, ardından Türk donanmasına ait bu üç gemi, geriye kalan unsurlara denizden taarruzla müdahale edecekti. Ancak ne yazık ki bu plan, yanlış istihbaratın ve yetersiz koordinasyonun kurbanı oldu.
Türk keşif uçağı tarafından Rodos’tan Baf’a nakledilen 12 askerî kamyon gözlemlenmişti. Bu bilgi, Genelkurmay karargâhında “12 gemilik düşman konvoyu” şeklinde yanlış yorumlandı. Üç Türk savaş gemisi, emir gereği hedef bölgeye intikal ettiğinde, kuzeyden gelen başka bir Türk filosuyla karşı karşıya geldi. Bu noktada, hava desteği sağlayan pilotlar telsiz konuşmalarında Türkçe anonsları duyduklarında ve gemilerin pruvalarında Türk bayraklarını gördüklerinde şüpheye düştüler. Durumu üslerine bildirdiler. Ancak, Harekât Başkanlığı bu gemileri “kılık değiştirmiş Rum gemileri” zannederek, pilotlara saldırı emrini verdi. Zira Yunan donanmasında da benzer sınıfta muhripler bulunmaktaydı.
Sonuç: Muhrip Batıyor
Türk Hava Kuvvetleri’ne ait uçaklar tarafından düzenlenen saldırı sonucunda TCG Kocatepe (D-354) ağır hasar aldı ve 21 Temmuz 1974 günü saat 22:20 sularında battı. Gemide görev yapan 54 mürettebat hayatını kaybetti. Diğer iki gemi, TCG Adatepe ve TCG Mareşal Fevzi Çakmak, saldırıdan hasar almış olsalar da kuzeye, Türk sahillerine çekilmeyi başardılar.
Kurtarma Operasyonu
Gemiden tahliye edilen mürettebat, kurtarma sallarında gruplar hâlinde denize bırakıldı. Bu kişiler, farklı ülkelere ait gemiler ve unsurlar tarafından kurtarıldı:
• 42 personel, bölgede devriye yapan İsrail Deniz Ticareti Okulu’na ait bir tekne tarafından Hayfa Limanı’na götürüldü ve Türk Konsolosluğu tarafından karşılandı.
• 39 personel, bir Lübnan yük gemisi tarafından kurtarılarak Trablusşam (Tripoli) Limanı’na getirildi.
• 112 personel, İngiliz deniz unsurları ile TCG Berk tarafından kurtarıldı.
Toplamda 192 mürettebat sağ olarak denizden çıkarıldı.
Sonrası ve Simgesel Anlamı
Bu trajedinin ardından, Türk Deniz Kuvvetleri’ne aynı sınıfta başka bir muhrip daha kazandırıldı. USS Norris (DD-859) adlı gemi, 1975 yılında Türkiye’ye devredilerek yine TCG Kocatepe (D-354) adıyla hizmete girdi. Bu yeni gemiye aynı adın verilmesi, hem kaybedilen gemi mürettebatına duyulan saygının bir nişanesi hem de bu olayın unutulmayacağına dair sembolik bir hatırlatmadır.
Değerlendirme: Savaşın Gölgesinde Koordinasyon Sorunu
TCG Kocatepe Olayı, modern harp tarihinde “dost ateşi” (friendly fire) kavramının en çarpıcı örneklerinden biridir. İletişim ve koordinasyon eksikliği, askerî istihbaratın yanlış yorumlanması ve karargâh düzeyindeki hata zinciri, bir savaş gemisinin yok olmasına ve onlarca askerin hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Aynı zamanda bu olay, çok uluslu müdahalelerin olduğu ortamlarda millî unsurlar arasındaki iş birliği, haberleşme güvenliği ve tanımlama sistemlerinin ne kadar hayati olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
© 2025, Bedri Yılmaz.
BedriYilmaz.com by Bedri Yılmaz is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International
