Plaza Antlaşmaları (Plaza Accord), 22 Eylül 1985 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Batı Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık’ın oluşturduğu G5 ülkeleri tarafından imzalanan uluslararası bir anlaşmadır. New York’taki ünlü Plaza Oteli’nde yapılan görüşmeler sonucunda imzalandığı için bu adı almıştır. Antlaşmanın temel amacı, küresel ticaret dengesizliklerini azaltmak ve ABD dolarının değerini düşürmekti.
Plaza Antlaşmalarının Tarihi Bağlamı
1970’lerin sonları ve 1980’lerin başlarında, ABD doları uluslararası piyasalarda büyük bir değer kazanmıştı. Ancak bu durum, Amerikan ihracat sektörünü olumsuz etkileyerek ticaret açığını artırıyordu. Diğer yandan Japonya ve Batı Almanya gibi ülkeler ise düşük döviz kurları sayesinde rekabet avantajı kazanmıştı. Bu ekonomik dengesizlikler, G5 ülkeleri arasında ticari sürtüşmelere neden oluyordu.
Antlaşmanın Hedefleri
- Doların Değerini Düşürmek: ABD ihracatını daha rekabetçi hale getirmek ve ticaret açığını azaltmak.
- Küresel Ekonomik İstikrarı Sağlamak: Döviz piyasalarındaki aşırı dalgalanmaları azaltmak.
- Dengeli Ticaret: ABD’nin dış ticaret açığını ve diğer ülkelerin ticaret fazlasını dengelemek.
Antlaşmanın Temel Maddeleri
- G5 ülkeleri, ABD dolarının değerini diğer büyük para birimlerine karşı düşürmek için koordineli bir şekilde müdahale etme kararı aldı.
- Japon yeni (JPY) ve Batı Alman markının (DEM) değer kazanması teşvik edildi.
- Döviz piyasalarına doğrudan müdahaleler yapılması ve döviz kurlarının belirli bir dengeye oturtulması konusunda uzlaşı sağlandı.
Sonuçları
Kısa Vadeli Etkiler:
- Plaza Antlaşmaları, doların hızla değer kaybetmesine yol açtı. Örneğin, doların Japon yeni karşısındaki değeri 1985-1987 arasında yaklaşık %50 oranında düştü.
- Japonya ve Batı Almanya’nın ihracatçı sektörleri üzerinde baskı oluştu.
Uzun Vadeli Etkiler:
- Japon ekonomisinin ihracat odaklı büyüme stratejisi değişti ve iç tüketimi artırmaya yönelik reformlar başladı. Ancak bu süreç, Japonya’da bir finansal balon oluşmasına neden oldu ve 1990’lardaki “Kayıp On Yıl” krizine zemin hazırladı.
- ABD’nin ticaret açığı kısa vadede azaldı ancak tamamen ortadan kalkmadı.
- Döviz müdahaleleri uluslararası finans piyasalarında merkez bankalarının iş birliğine dayalı yeni bir dönemin başlangıcı oldu.
Plaza Antlaşmalarının Kritik Değerlendirmesi
- Başarıları: Döviz piyasalarındaki dengesizliklerin kısa vadeli olarak giderilmesi ve küresel ticaret sisteminde istikrar sağlanması.
- Eleştiriler: Uzun vadede Japonya gibi ülkelerde ekonomik balonlara ve krizlere yol açması. Ayrıca, döviz piyasalarına yapılan müdahalelerin sürdürülebilir bir çözüm olmadığını gösterdi.
Louvre Antlaşması
1987 yılında, Plaza Antlaşması’nın yarattığı sonuçları dengelemek ve ABD dolarının aşırı değer kaybetmesini önlemek amacıyla Louvre Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma, Plaza Antlaşmaları’nın bir tamamlayıcısı olarak görülmektedir.
Sonuç
Plaza Antlaşmaları, uluslararası finans tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır. Döviz piyasalarının yönetiminde hükümetlerin iş birliği yapabileceğini göstermiş, ancak ekonomik sonuçlarının uzun vadede karmaşık etkileri olmuştur. Bu antlaşma, küresel ticaretin ve finansal politikaların nasıl yönlendirilebileceğine dair önemli dersler sunmuştur.
Views: 3