Gösterişin Bedeli: Gökyüzündeki Akrobasi Uçuşları ve Türkiye’nin Gerçek İhtiyaçları
İstanbul semalarında bugünlerde bir “gösteri” var. Süpersonik jetler, şehrin ortasından alçaktan geçiyor, kulakları sağır eden gürültüyle vatandaşın huzurunu bozuyor. Yetkililer buna “gösteri uçuşu” diyor. Ben buna tek kelimeyle israf diyorum.
Kaynak: SoloTürk instagram Hesabı
Bir saatlik uçuş maliyeti yaklaşık 2 milyon TL. Uçaklar Amerika’dan satın alınmış, yakıtı büyük ölçüde Rusya’dan geliyor. Yani gökyüzünde sergilenen manevralar, aslında dışa bağımlılığın ve ekonomik savurganlığın bir ilanıdır. Hem ithal uçağa, hem ithal yakıta milyonlarca lira harcanıyor, vatandaş ise pazarda sebze alırken hesabını üç kez yapmak zorunda kalıyor.
Gösteri denen şey, bir ülkenin kendi uçağını üretebilmesiyle olur. Gösteri, kendi sanayini kurmakla, kendi yeraltı kaynaklarını işleyebilmekle, halkına refah sunabilmekle olur. Vatandaş asgari ücretle geçinemezken, gıda fiyatları el yakarken, sanayi dışa bağımlı iken; milyarlarca lira gökyüzünde birkaç takla için harcanıyorsa, buna gösteri değil, göz boyama denir.
Bu ülkenin ihtiyacı, alçak uçuş yapan jetlerin yarattığı gürültü değil; yüksek gelirli vatandaş, güçlü ekonomi, kendi teknolojisini üretebilen sanayi ve bağımsız enerji kaynaklarıdır.
Bugün yapılan, ekonomisi çökmüş, ithalata mahkûm bir ülkenin çaresizce gövde gösterisi yapmaya çalışmasından başka bir şey değildir. Gökyüzündeki bu uçaklar bize gurur değil, acı bir gerçeği hatırlatıyor: Bizim gösterimiz başkasının uçağı, başkasının yakıtıyla; gerçek gösteri ise kendi emeğimiz, kendi teknolojimiz, kendi zenginliğimizle olacaktır.
Gösteri Mi, İsraf Mı?
İstanbul semalarında günlerdir süpersonik jetlerin gürültüsü yankılanıyor. Resmî makamlar buna “akrobasi gösterisi” diyor. Ben ise soruyorum: Halkın mutfağında yangın varken, enflasyon tarihi zirveleri görmüşken, işsizlik ve yoksulluk artmışken; milyonlarca liralık bir “gösteri uçuşu” hangi akla hizmettir?
Saatlik Maliyet: 2 Milyon TL
Bir F-16 savaş uçağının, özellikle afterburner kullanılarak yapılan akrobasi uçuşlarındaki saatlik maliyeti yaklaşık 40–50 bin ABD dolarıdır (Comptroller, U.S. DoD, 2022; War Wings Daily, 2023). Bugünkü kurla bu rakam 2 milyon TL’ye yaklaşmaktadır. Bu maliyetin içinde yalnızca yakıt değil; bakım, parça aşınması, pilot ve teknik personel giderleri de vardır.
Yakıt tarafına bakıldığında, F-16’nın yüksek performanslı manevralar sırasında saatte 9.000 litreye kadar jet yakıtı tüketebildiği biliniyor (NNCHaber, 2023). Türkiye’de Jet A-1 fiyatı litre başına yaklaşık 0,55 ABD dolarıdır (Jet-A1 Fuel Price, 2024). Yani tek başına yakıt bile saat başına yüz binlerce liraya ulaşmaktadır.
Uçak ABD’den, Yakıt Rusya’dan
Türkiye bu uçakları ABD’den satın aldı. Yakıtın kaynağı ise büyük oranda Rusya. TÜPRAŞ ve STAR rafinerisi jet yakıtı üretse de, ham petrol ithalatında Rusya’nın payı son yıllarda %40–60 arasında değişmektedir (EIA, 2024; Reuters, 2025). Kalan büyük paylar Irak, Azerbaycan ve İran gibi ülkelere aittir. Yani gökyüzünde dalış yapan her jet, aslında dışa bağımlılığın bir sembolüdür.
Gösteri Kime Yapılıyor?
Bu uçuşlar kime neyi göstermektedir? Yoksulun pazar arabası boş dönerken, işçinin maaşı kira ve faturaya yetmezken, gençler gelecek umudunu kaybederken; gökyüzünde yapılan bu pahalı gösteriler halka gurur değil, rahatsızlık ve öfke vermektedir. Uçakların alçaktan geçişi kulakları sağır ediyor, çocukları korkutuyor, insanları tedirgin ediyor.
Gösteri dediğiniz şey, vatandaşın cebine giren parayla, sofrasına koyduğu yemekle, aldığı eğitimle, sağlık hizmetiyle olur. Asıl gösteri, halkına refah sağlayabilen bir devletin eseridir.
Gerçek Gösteri: Teknoloji ve Sanayi
Türkiye’nin gösterişe değil, kalkınmaya ihtiyacı var. Kendi savaş uçağını üretebilmek, kendi jet yakıtını rafine edebilmek, kendi sanayisini ayakta tutabilmek gerçek bir güç göstergesidir. Aksi hâlde, dışarıdan alınan uçakla, dışarıdan gelen yakıtla yapılan bu uçuşlar, göz boyamadan öteye geçemez.
Ülkenin kaynakları, pahalı akrobasi gösterilerine değil; bilim ve teknolojiye, sanayiye, enerji bağımsızlığına, eğitim ve sağlığa harcanmalıdır. Bugün ihtiyaç duyulan şey, gökyüzünde takla atan jetler değil; fabrikalarda üretim yapan işçiler, laboratuvarlarda çalışan mühendislerdir.
Sonuç: Gösteri Değil İsraf
Türkiye’nin ihtiyacı, alçak uçuşların gürültüsü değil; yüksek gelirli bir toplum, güçlü bir ekonomi ve bağımsız bir teknoloji altyapısıdır. Vatandaşın refahı sağlanmadan yapılan her uçuş, bir başarı değil, bir israftır.
Gökyüzündeki bu jetler bize gurur değil, acı bir gerçeği hatırlatıyor: Bizim gösterimiz başkasının uçağıyla, başkasının yakıtıyla değil; kendi emeğimiz, kendi teknolojimiz ve kendi zenginliklerimizle olmalıdır.
Kaynakça
- Comptroller, U.S. Department of Defense (2022). DoD Reimbursable Rates for Aircraft Operations.
- War Wings Daily (2023). Fighter Aircraft Operating Costs Per Flight Hour.
- Slashgear (2023). Are F-16 Fighter Jets Still Used Today?
- NNCHaber (2023). F-16’nın Gücüne İnanamayacaksınız.
- Jet-A1 Fuel Price (2024). Turkey Jet Fuel Price.
- EIA – U.S. Energy Information Administration (2024). Country Analysis: Turkey.
- Reuters (2025). Turkey’s Top Refiner Tüpraş Stops Russian Crude Purchases After Sanctions.
Views: 1
