Geçmişle kıyaslamasıyla birlikte ortalama sosyal medya çağında içeriğe dikkat süresi
Sosyal Medya Çağında İnsanların Dikkat Süresi: Ne Kadar?
Ben bu konuda yaptığım araştırmadan yola çıkarak, sosyal medyanın etkisiyle insanların dikkat sürelerinin nasıl değiştiğini bilimsel verilerle aktarıyorum.
📉 Tarihsel Eğilimler
- 2000 yılında Microsoft tarafından yapılan bir araştırma, ortalama insan dikkat süresinin yaklaşık 12 saniyeolduğunu ortaya koydu. Ancak 2013’te bu süre 8 saniyeye, 2015’te ise benzer şekilde 8 saniyeye düşmüştü. (Learning in the age of the goldfish)
- 2020’ye gelindiğinde de bu ortalama 8 saniye düzeyinde sabitlenmiş gibi görünüyordu. (Dive into Average Human Attention Span Statistics & Facts, Average Human Attention Span Statistics & Facts [2024])
🎥 Ekran Önünde Dikkat Süreleri: 2004’ten Bugüne
- UC Irvine Üniversitesi destekli bir araştırma, bireylerin tek bir ekran önünde odaklanabildiği sürenin 2004’te ortalama 150 saniye (2,5 dakika), 2012’de 75 saniye, en güncel araştırmalarda ise 47 saniye olduğunu gösteriyor. (TIL a team of researchers at UC Irvine found that the average attention span in 2004 was 150 seconds. In 2012 it was found to be 75 seconds, and recently was found to be 47 seconds.)
- AP News (Mayıs 2025) raporuna göre de, ekran odaklanma süresi 2,5 dakikadan 47 saniyeye düşmüş durumda. (Easily distracted? How to improve your attention span)
📊 Günden Güne İçerik Tüketimi: Video, Sosyal Medya ve Akış İçeriği
- King’s College London’ın araştırmasına göre, 2004’te ekran kullanımı sırasındaki ortalama dikkat süresi 2,5 dakika, 2012’de 75 saniye, günümüzde ise yaklaşık 47 saniyeye kadar düştü .
- TikTok, Reels, YouTube Shorts gibi kısa-format videoların kullanıcıların dikkatini hızla yakaladığı, ancak aynı zamanda kısa etkileşimlere ve düşük odaklanmaya yol açtığına dair bilimsel bulgular mevcut . Örneğin Chiossi ve arkadaşlarının deneyinde, TikTok videoları bireylerin ileriye dönük hafıza görev performansını olumsuz etkiledi. (Short-Form Videos Degrade Our Capacity to Retain Intentions: Effect of Context Switching On Prospective Memory)
🧠 Sosyal Medya ve Bilgi Aşırı Yükü
- Kullanıcılar sosyal medya beslemeleriyle sürekli bilgi akışına maruz kalıyor. Bu durum, beynin ödül mekanizmasını tetikliyor ve dikkat sürelerinin daha da kısalmasına yol açıyor. (Is doom scrolling really rotting our brains? The evidence is getting harder to ignore, Little videos are cooking our brains, Psychological effects of Internet use,
- Bilgi yüklemesi (information overload), bireylerin bilgi işleme kapasitelerini aşıyor ve dikkat süresinin düşmesine neden oluyor. (Quantifying Information Overload in Social Media and its Impact on Social Contagions)
📋 Toparlarsak: Dikkat Sürelerinde Zaman İçindeki Trend
| Dönem/Senaryolar | Ortalama Dikkat Süresi |
|---|---|
| 2000 (Microsoft, genel) | 12 saniye |
| 2013–2015 | ≈ 8 saniye |
| 2004 (tek ekran) | 150 saniye = 2,5 dakika |
| 2012 | ≈ 75 saniye |
| 2023–2025 (tek ekran) | ≈ 47 saniye |
Bu verilerden yola çıkarak dikkat süresinin sosyal medya ve dijital içerik alışkanlıklarıyla paralel düşüş gösterdiğini söyleyebilirim. Özellikle kısa biçimli videolar, sürekli yenilenen feed’ler ve çoklu cihaz kullanımı odaklanmayı zayıflatıyor. Kullanıcıların bilgiye yaklaşım biçimi değişirken, beyinler de daha kısa ve hızlı etkileşimlere adapte oluyor.
Peki Ne Yapmalı? Odaklanmayı Nasıl Geri Kazanabiliriz?
Öneriler
- Tek görev odaklanması (single-tasking) tercih edilmeli; çoklu medya kullanımı odaklanmayı bozuyor. (Media multitasking)
- “Take Five” yöntemi gibi tekniklerle her saat dijital molalar vererek odaklanmayı yeniden inşa etmek mümkün. (If you can’t read this headline without getting distracted, try the ‘Take Five’ method for better focus)
- Fiziksel veya zihinsel aktif ara (yürüyüş, kısa meditasyon vb.) odaklanmayı artırabiliyor. (Easily distracted? How to improve your attention span)
Kaynaklar
- “Learning in the Age of the Goldfish”, eHotelier, 30 Kasım 2020
- Microsoft Attention Span Study (2000–2015)
- UC Irvine research (2004–2023) & AP News raporu (Mayıs 2025)
- King’s College London araştırması & TED Talks trendi (2025)
- TikTok kısa video etkisi ve sosyal medya algoritmaları
- Bilgi aşırı yüklemesi, medya multitasking ve psikolojik etkiler
Views: 7