Canon

Canon Nedir? Fantazi Edebiyatı, Film Evrenleri ve Diğer Mecralarda Kullanımı

“Canon,” bir hikâye veya evrenin resmî, kabul edilmiş ve orijinal yapısını ifade eden bir terimdir. Bu kavram, özellikle fantazi edebiyatı, sinema, televizyon dizileri, video oyunları ve çizgi roman gibi popüler kültür alanlarında sıkça kullanılır. Canon, belirli bir evrenin veya hikâyenin “gerçek” ve “geçerli” kabul edilen olaylarını, karakterlerini ve kurallarını kapsar. Canon olmayan unsurlar ise genellikle “non-canon” veya “fan fiction” olarak adlandırılır.

Bu kavramı daha iyi anlamak için Canon’un farklı mecralarda nasıl kullanıldığına bakalım:

Fantazi Edebiyatında Canon

Fantazi edebiyatında Canon, yazarın yarattığı evrenin “resmî” kabul edilen kuralları ve olaylar dizisini ifade eder.

Örnek: J.R.R. Tolkien’in Orta Dünya Evreni
Tolkien’in yazdığı eserler, özellikle Yüzüklerin Efendisi ve Silmarillion, Orta Dünya evreninin Canon’unu oluşturur. Bu eserlerde yer alan tarih, karakterler, diller ve coğrafya, Tolkien tarafından detaylı bir şekilde tanımlanmıştır.

Tolkien’ın yazılı eserlerinde yer almayan ancak daha sonra uyarlamalarda eklenen unsurlar (film veya video oyunlar gibi), genellikle non-canon olarak kabul edilir.

Harry Potter Serisi
J.K. Rowling’in yazdığı yedi kitap ve bunları destekleyen Pottermore içeriği, Harry Potter evreninin Canon’unu oluşturur. Ancak, hayranların yazdığı hikâyeler veya spin-off niteliğindeki bazı ürünler (bazı video oyunları veya tiyatro oyunları gibi) Canon dışı olarak değerlendirilir.

Sinema ve Televizyon Evrenlerinde Canon

Film ve televizyon evrenlerinde Canon, bir film serisinin veya dizinin resmi hikâyesini ve olay dizisini belirler.

Star Wars (Yıldız Savaşları)
Star Wars evreninde Canon, George Lucas’ın yazıp yönettiği orijinal filmler ve Disney tarafından yapılan yeni filmlerle sınırlandırılmıştır. Ancak, eskiden Canon olarak kabul edilen “Expanded Universe” (genişletilmiş evren) kitapları ve çizgi romanlar, Disney’in evreni yeniden düzenlemesiyle “Legends” adı altında Canon dışı ilan edilmiştir.
Marvel Sinematik Evreni (MCU)
Marvel’ın sinema filmleri ve Disney+ dizileri, Marvel Sinematik Evreni’nin Canon’unu oluşturur. Ancak, bazı eski televizyon dizileri (Agents of S.H.I.E.L.D. gibi) ve çizgi romanlar, MCU Canon’una dahil edilmez.

Video Oyunlarında Canon

Video oyunlarında Canon, genellikle oyunun hikâyesini ve bu hikâyenin resmî kabul edilen çıkış noktasını ifade eder.

The Legend of Zelda
The Legend of Zelda serisinde Canon, Nintendo tarafından belirlenir. Ancak serinin zaman çizelgesi kısmen karmaşık olduğu için hayranlar arasında Canon’un hangi olay dizisini kapsadığı konusunda tartışmalar vardır.
Mass Effect
Mass Effect serisinde Canon, BioWare tarafından geliştirilen ana hikâye ile belirlenir. Oyuncuların yaptığı tercihler, Canon’u kişisel bir şekilde şekillendirebilir; ancak, geliştirici tarafından belirlenen “standart” hikâye, evrenin resmî Canon’unu oluşturur.

Çizgi Romanlarda Canon

Çizgi roman evrenlerinde Canon, genellikle yayınevi tarafından belirlenen ana hikâye dızisini kapsar. Ancak, alternatif evren hikâyeleri ve “What If?” gibi senaryolar Canon dışı olarak kabul edilebilir.

DC Comics
DC Comics’te Canon, “Crisis on Infinite Earths” gibi büyük etkinliklerle zaman zaman yeniden tanımlanır. Batman’in klasik orijin hikâyesi Canon iken, “Elseworlds” serilerinde anlatılan alternatif hikâyeler Canon dışı olarak değerlendirilir.

Canon’un Diğer Mecralardaki Kullanımı

Anime ve Manga
Anime ve manga evrenlerinde Canon, genellikle orijinal yazarın yazdığı manga hikâyesini ifade eder. Ancak, bazı anime serilerinin mangadan farklı yollar izlemesi durumunda Canon tartışmaları ortaya çıkabilir. Örneğin, Naruto serisinde mangaya dayanılmayan “filler” bölümler Canon olarak kabul edilmez.
Tiyatro ve Roman Uyarlamaları
Tiyatro oyunları veya roman uyarlamaları, Canon’un parçası olup olmadıkları yazarın veya yapımcıların kararına bağlıdır. Harry Potter and the Cursed Child oyunu, J.K. Rowling tarafından Canon olarak kabul edilmiştir.

Canon’un Önemi

Canon kavramı, hem hayran toplulukları arasında hem de yaratıcıların eserlerini geliştirirken düzeni koruması açısından önemlidir. Bu kavram, bir hikâye evreninin tüm bileşenlerinin uyumlu ve mantıklı bir şekilde işlemesini sağlar. Aynı zamanda, Canon olmayan unsurların ayırt edilmesine yardımcı olur ve hayranların tartışma konuları belirlemesine olanak tanır.

Sonuç

Canon, bir hikâye evreninin veya eserler dizisinin temel taşıdır. Yaratıcılar ve hayranlar arasında ortak bir anlama ulaşılmasını sağlar ve bu hikâyelerin nesiller boyunca yaşamasına katkıda bulunur. Fantazi edebiyatından çizgi romanlara, video oyunlarından sinema evrenlerine kadar, Canon kavramı tüm bu alanlarda büyük bir öneme sahiptir.